Tuesday, January 6, 2009

Тэгэж болкуу, ингэж болкуу

Хүмүүс янз бүрийм зохиохын. Зан заншил, уламжлалыг хүртэл нэгэн сэргэлэн барам нэгэн цагт сайхаан бодоод олцон байгаамдаа. Аягүү бол өөртөө ашигтайгаар зохиосондоо. Унтах гээл хэвтэнгүүт авгай нь хангинтал дуулаал, эсүүл асгартал уйлаал унуут тэр дор нь “жаргалтай байсан ч орондоо битгий дуул, зовлонтой байсан ч орондоо битий уйл” гээд зохиочих жишээний. Оронд байтугай хаа ч дуулж инээж байсан яахав дээ, хар ухаанаар бодход бол. Гараа угаачааал усаа сэгсрээд нүүр амлуу хиртэй усаа үсэргээд унангуут нь “битгий гараа сэгсэр, үсэрсэн усны тоогоор чөтгөр үрждийн” гээл, аан?

За бас гэрт орох гэж байгаад босгонд бүдрээд унангуут, энэмуу босгыг маань эвдлээд хаячиж мэднэ гээл “манайд их олз орохнээ” гээл хэлчинэ. Тэгэнгүүт яахуу, монгол хүний атгаг санаагаар нөгөө ойчигч этгээд бол тэр айлыг баяжуулахгүйн дахиж орохдоо тээглэхгүйг хичээнэ биддээ, аан. За тэхээр логикын хувьд гарахдаа бүдрүүл гарз гарна биздээ. Гарахдаа бүдчээл босгыг нь бүүр хэмхлээ хаячы гээл бодхоор нөгөө сэргэлэн зус нь “гарз гарах нь, мод оруул” гээл гадаа байгаа түлээгээ оруулуулаад ашиглаа хаяжаагаа байхгүй юу. Уул тахиж байгааал “эмэгтэй хүн гардагүйен” гэнгүүтээ эрчүүд ганц нэг тагш юм хөнтрөөл, аан. Авгай нараасаа айхгүй тааваараа балгаал, аан. Тэгээл нөгөөхөө тойруулах гэснээ “ах настайгаасаа” гэнгүүтээ нэг өвгөжөөр гар уугаал. Тойроод ирхийн хойронд тэвчээргүй нь төдий чинээ байхгүй юу!

Ер нь энэ ах гэдгээр их дээрлхэнээ. “Ахыхаа толгойруу цохиж болкуу” гээл дүүгээсээ каалтдаг нэг гарын үг байна. “Аав нь хойморт суух ёстой” гээл хүүхдүүдээ доошоо сэрүүн нөхцөлд суулгачаал өөрөө сайхан хойморт дулаахан, аан? “Ахмад хүмүүсийн ярианд оролцож болкуу” гэнэ. Ажиглаад байхад оогт эроток порно юм ярькуу байгаан, тэгсэн хэрнээ багачуул нь гэнэт өөрсдөөс нь мундаг болхоос айдаг байх. За тэгээл мах чанчааал “ахмад настай нь эхэлж хоолоо идэж идэж” хүүхүүдүүдэд нь үлдсэн юмыг нь. Хүүхдээсээ идэх юмаа харамлаад... муухай өлсөглөн байгаан шүү.

“Малгай давхарлаж өмсдөгүй” л гэнэ. Өөрөө малгайгүйдээ шаралхаж байгаа нэг муухан заль юм биддээ, зайлуул. За “шөнө хог асгадгүй” л гэнэ. Энэ бол аймхай хүнээс гарсан үг. “Болсон идээнээс бүү буц” гэдэг үг бол идхийн түүс болсон хүн гаргаж. Энэний хариуд “тавагтай идээнээс амс” гээд сөргүүлээд юм зохиочихсон байгаан. “Битий идээрэй, зүгээр л амс” гээд байшүү дээ, тээ. Давсыг бол гуйж авч болкуу хулгайлж авна. Нэрэлхүү зангаасаа болж хүүхдүүдээ хулгайч болгох гэж байгаа байхгүй юу. “Жирэмсэн эмэгтэйчүүд золгуул хүйс солигдоно” гэнэ. Бас муухан хартай, аан? Өө, тэгээл энэ мэтчилэн баяжагдаал сайхан явжээдэг заншил байшд. “Улаан түрийвчтэй бол мөнгө тогтоно”, “мөнгөний толгойг нэг тийш нь харуулж хийнэ” ч гэх шиг. Саяхан эднүүсийг нэг туучий нь зохиосон гэдэг нь харагдаж байгаан. “Сүүн дээр ус хийж болкуу” мөртлөө усан дээр сүү хийж болдын. Цай май чанхаас ахуулаад. Ялгаагүй л баймаарын, ууг нь бол.

За энэ удаа иймэрхүү өөрийн мэддэг хэдэн заншлын уг гарвалыг тайлкэж оролдлоо. Та бүхэн өөр мэддэг юм байвал бичээд утгы нь яриад явчина биз. Эсүүл бичэээд орхи, би хүн амьтанаас асууж тайлкэж оролды. Энэ ямар учиртай вэ гэвэл, дараа хэдүүлээ шинээр яаж заншил зохиож болох вэ гэдэг талаар лээгц орноо. Би бүүр жишээн дээр заншилууд зохиож үзүүлнээ. Анкаарал тавьсан явдалд баярлалаа, баяртай.

GAMP http://publish.news.mn/show?id=627

0 сэтгэгдэл: